---

Bên cạnh bàn thờ, tam sự đỉnh đồng, đôi chân nến, hạc thờ, lọ hoa,… hoành phi câu đối còn được thấy rất nhiều trong các không gian thờ cúng ở đình chùa, gia đình, nhà thờ họ. Ngoài chức năng tăng tính thẩm mỹ, trang nghiêm hoành phi câu đối còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc như: chúc phúc, răn dạy, vận may,…

Hoành phi câu đối có từ khi nào

Thờ cúng là tín ngưỡng của người Việt có từ ngàn đời nay và được lưu truyền cho đến ngày nay. Tín ngưỡng này rất được coi trọng và xuất hiện rất nhiều trên khắp đất nước Việt Nam trong các gia đình hay trong các công trình tâm linh như: chùa, đình, miếu. Sự xuất hiện mới nhất là trong nhà thờ họ.

Không biết có từ bao giờ, nhưng với nhu cầu sử dụng đồ thờ cúng của người Việt rất lớn. Và hoành phi câu đối đã xuất hiện bên cạnh các đồ thờ cúng khác nhằm tăng thêm vẻ đẹp và sự linh thiêng trong không gian thờ. Tuy nhiên loại chữ được sử dụng trong các hoành phi là chữ Hán, không phải chữ nôm hay chữ quốc ngữ.

Bởi vì Việt Nam ta phải chịu ách đô hộ của Trung Quốc hàng ngàn năm nên chữ Hán là loại chữ phổ biến nhất. Nó một phần phản ánh nguồn gốc của hoành phi và câu đối. Vì vậy chữ Hán được sử dụng trong hoành phi và câu đối cho đến tận bây giờ.

Ý nghĩa của hoành phi, câu đối trong thờ cúng

Vì sử dụng chữ Hán nên chữ viết trên hoành phi theo 3 kiểu cơ bản là: 草 – chữ thảo, 真 – chữ chân và 篆 – chữ triện và được treo trên tường chính giữa không gian thờ. Đó là các câu chúc mang ý nghĩa sâu xa và rất thiêng liêng.

Do đó sử dụng hoành phi trong không gian thờ cúng gia tiên của các gia đình Việt chính là thể hiện lòng tôn kính và sự biết ơn của con cháu đối với tổ tiên và những người có công hoặc thể hiện mong ước thái bình, thịnh vượng.

Một số câu được sử dụng trong các bức hoành phi trong thờ cúng tổ tiên:

- Đức độ sáng mãi (Đức Lưu Quang).

- Phụng thờ tổ tiên (Phụng Tổ Đường).

- Muôn thuở linh thiêng (Vạn Cổ Anh Linh).

- Cây có gốc, nước có nguồn (Mộc Bản Thủy Nguyên).

- Gương sáng người trước, để phúc người sau (Quang Tiền Thùy Hậu).

- Uống nước nhớ nguồn (Ẩm Hà Tư Nguyên).

- Tổ tiên gây dựng, con cháu đắp bồi (Tổ Củng Tôn Bồi),…

Tương tự hoành phi, câu đối cũng dùng để trang trí, thể hiện tấm lòng của con cháu đối với tổ tiên, người có công, răn dạy của tổ tiên để lại mang giá trị đạo đức cao. Bên cạnh đó, câu đối còn ca ngợi công đức của dòng họ, gia tộc, người có công hoặc là những câu thể hiện sự cầu mong. Câu đối thường được treo trên 2 bên cột trước bàn thờ hoặc treo ngay phía dưới bức hoành phi.

Nguyên tắc treo hoành phi câu đối

Để có thể treo hoành phi, câu đối các bạn cần nắm rõ nguyên tắc này. Bởi vì mỗi chữ viết trên hoành phi và câu đối sẽ phù hợp với từng không gian khác nhau. Ví dụ như dùng để treo bàn thờ tổ tiên sẽ khác treo bàn thờ họ và khác khi treo trong đình, trong chùa,…

Các bạn không nên tùy tiện lựa chọn hoành phi câu đối theo sở thích cá nhân mà nên cân nhắc và nhờ người có chuyên môn tư vấn.

Đối với hoành phi, vị trí treo là chính giữa và cao nhất phía trên của bàn thờ. Với 2 câu đối sẽ được treo ở vị trí thấp hơn, phía dưới của hoành phi. Có thể theo câu đối trên cột trước bàn thờ hoặc treo trên tường ngay dưới bức hoành phi.

Tuy nhiên, khi treo hoành phi các bạn nên để nghiêng từ 25 đến 30 độ để hoành phi được đẹp nhất và nhìn rõ nhất. Ngoài ra, hoành phi và câu đối cần được treo cố định, không di dời và hướng ra ngoài nhằm tạo cảm giác bền vững.